Kısmi Süreli İş Sözleşmesinin 5510’a Uyarlanması

Sirküler Numarası : 2019/13

Sirküler Tarihi : 02/07/2019

Kanun Adı : 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genele Sağlık Sigortası Kanunu

Konusu : Kısmi Süreli İş Sözleşmesinin 5510’a Uyarlanması

4857 sayılı İş Kanunu’nun “Türü ve Çalışma Biçimlerini Belirleme Serbestisi” başlıklı 9 uncu maddesinde; “Taraflar iş sözleşmesini, Kanun hükümleriyle getirilen sınırlamalar saklı kalmak koşuluyla, ihtiyaçlarına uygun türde düzenleyebilirler. İş sözleşmeleri belirli veya belirsiz süreli yapılır. Bu sözleşmeler çalışma biçimleri bakımından tam süreli veya kısmî süreli yahut deneme süreli ya da diğer türde oluşturulabilir.” Yine 13. Maddesinde  “Kısmi Süreli ve Tam Süreli İş Sözleşmesi”  başlığı ile  “İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir....” şeklinde düzenleme yapılmıştır.

İş Kanunu’nun 63. maddesine istinaden çıkarılan İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği’nin “Kısmi Süreli Çalışma” başlıklı 6. maddesinde “İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır” şeklinde düzenleme yapılmıştır. Bu itibarla işyerlerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisine kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır. Dolayısıyla, kısmi süreli çalışma, tam süreli çalışan emsal işçiye göre belirlenmektedir.

İşyerinde  tam süreli iş sözleşmesi ile haftalık 45 saat ise, kısmi süreli çalışma haftada 30 saat; tam süreli iş sözleşmesi ile haftalık 40 saat ise 27 saat ve daha az  süreli çalışma kısmi süreli çalışmadır. Kısmi süreli çalışanların işçilerin prim gün sayısı hesabının nasıl yapılacağı, 5510 sayılı Kanunun 80. Maddesinde ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 100. maddesinde belirtilmiştir. Sosyal güvenlik mevzuatında da kısmi süreli çalışma; iş mevzuatına paralel olarak sigortalının normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre üçte ikisi oranından daha az belirlendiği çalışmalar olarak kabul edilmektedir.

Bu doğrultuda kısmî süreli hizmet akdi yazılı ve imzalanmış olmak şartıyla ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısının, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin 4857 Sayılı İş Kanunu göre belirlenen haftalık çalışma süresine göre hesaplanan günlük çalışma saatine (7.5 saat)  bölünmesi suretiyle bulunacağı, bu şekildeki hesaplamada gün kesirlerin bir gün kabul edileceği," belirtilmiştir.

Örneğin Aralık ayında haftalık çalışma süresinin 45 saat olduğu işyerinde kısmi süreli işçinin aylık 70 saat çalışacağının yazılı sözleşmeye bağlandığını farzedersek bu durumda (70:7.5= 9.333) 10 günlük prim bildirilmesi gerekecek 10 gün prim, 21 gün eksik gün ve eksik gün nedeni “06 kısmi süreli istihdam” olacaktır. Kişinin aylık 120 saat çalıştığını farzedersek 16 günlük prim tahakkuku yapılması gerekmektedir

İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği’nin “Kısmi Süreli Çalışma” başlıklı 6 ncı maddesinde “İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır.” Şeklinde düzenleme bulunduğundan, normal haftalık çalışma süresinin 45 saat olduğu göz önünde tutulduğunda, kısmi süreli çalışmadan söz edebilmek için haftalık çalışma süresi en fazla 30 saat (45 x 2/3 : 30 saat) olabilecektir. Yine aynı şekilde kısmi süreli çalışanların aylık toplam çalışma saati (4 hafta X 30 saat) en fazla 120 saat, 4 hafta tatili (4 x 7,5 saat=30 saat) de ilave edildiğinde toplam ücrete hak kazanılan saat en fazla 150 saat olabilmektedir. Bu itibarla da  kısmi süreli çalışanlar için SGK’ya bildirilebilecek prim gün sayısı en fazla (150 saat/7,5 saat) 20 gün olabilmektedir.

Bu durumda da, kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanların aylık toplam çalışma saati (4 hafta X 30 saat) en fazla 120 saat, 4 hafta tatili (4 x 7,5 saat=30 saat) de eklendiğinde, ay içinde kısmi süreli çalışanın toplam ücrete hak kazandığı saat en fazla 150 saat olabilmektedir. Bu durumda da kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar için SGK’ya bildirilebilecek prim gün sayısı en fazla (150 saat/7,5 saat) 20 gün olabilmektedir. Kısmi süreli çalışanlar için haftalık çalışma süresi hiçbir şekilde 30 saati geçemeyeceği gibi bu işçilere herhangi bir şekilde fazla çalışmada yaptırılamaz.

Ancak, SGK e-Bildirge sisteminde bugüne kadar kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar için bildirilebilecek azami prim gün sayısı ile ilgili herhangi bir kontrol bulunmamaktaydı. SGK son dönemde kısmi süreli çalışma olarak  bildirilen eksik gün sebebine yönelik çalışma başlatmış olup 20 günden fazla süreli tahakkuk bulunan kişilerin çalışmalarını tam süreli çalışma kabul ederek 30 günden eksik kalan günlerin primlerini tam süreliye (30 güne) tamamlanmasına yönelik prim farkı çıkarmaktadır. Bu itibarla  kısmi süreli çalışmalarda hiçbir şekilde haftalık 30 saatlik çalışma süresi geçirilmemeli ve aylık 20 günden fazla prim tahakkuk ettirilmemelidir.

Not: Sirkülerimiz bilgilendirme amaçlı olduğundan tereddüt edilen bir husus bulunması halinde işlem tesis etmeden önce tarafımıza yazılmasını rica eder, yalnızca sirkülerdeki açıklamalar dayanak gösterilmek suretiyle yapılacak işlemler sonucunda doğacak zararlardan şirketimizin sorumlu olmayacağını hatırlatmak isteriz. Soru, görüş, eleştiri ve önerilerinizi danismanlik@mytesvik.com adresine gönderebilirsiniz.